جرم دندان چیست؟
جرم دندان، پلاک میکروبی یک لایه چسبناک و بدون رنگ از باکتری ها است که به صورت یک رسوب نرم بر روی دندان ها تجمع می کند و جرم همان پلاک میکروبی است که اگر 24 تا 48 ساعت به طور کامل بر روی دندان بماند و برداشته نشود، می تواند با مواد معدنی در بزاق دهان ترکیب شده که به مرور زمان مواد معدنی در آن نفوذ کرده و سخت شده و محکم به سطح دندان ها می چسبد و با شستشو و مسواک پاک نمی شود و در بالا و زیر لثه قرار می گیرد.
جرم زیر لثه محکم بر سطح ریشه متصل شده و رنگ آن قهوه‌ای تا سیاه یا سبز مایل به سیاه بوده، جرمدندان زیر لثه باعت بیماری لثه، تحلیل استخوان اطراف ریشه و لقی دندان می شود. جرم بالای لثه معمولا سفید مایل به کرم تا زرد رنگ و گاهی خاکستری است و باعث تجمع پلاک باکتریال می شود. در صورتی‌که جرم دندان برطرف نشود، به‌مرور زمان با نفوذ به عمق لثه منجر به تحلیل لثه می شود.
علل ایجاد جرم دندان
اگر چند روز مسواک زده نشود و لایه های غذایی روی دندان بنشینند، با زدن مسواک همه آن ها از بین می روند، اما اگر فاصله زمانی و عمر این لایه ها به چند ماه و یا چند سال برسد، دیگر به راحتی نمی شود از شر آن ها خلاص شد. به طوری که زردی آن ها برروی دندان باقی خواهد ماند و ظاهری زشت بوجود می آورد.
علاوه بر افرادی که در مراقبت از دندان های خود کم کاری می کنند، موارد دیگری هم هستند که به این معضل گرفتار می شوند. افراد سیگاری و کسانی که مصرف کننده مواد مخدر هستند، بسیار بیشتر از سایر افراد به جرم گیری دندان نیاز دارند. علاوه بر افراد سیگاری و مصرف کنندگان مواد مخدر، کسانی که بیش از اندازه چای می نوشند نیز به جرم دندان مبتلا می شوند.
جالب است بدانید که علاوه بر مواد غذایی، حتی خود بزاق دهان نیز سبب افزایش جرم برروی دندان ها می شود. بنابراین اگر حتی برای مدتی غذا هم نخوریم، باز هم جرم ها برروی دندان ها می نشینند.
فواید جرم گیری دندان
از بین رفتن جرم باعث کاهش پوسیدگی دندان می شود. بروساژ و جرم گیری دندان همچنین باعث بهبود ورم و التهاب لثه شده و مانع از تبدیل شدن این مشکل به یک بیماری شدید لثه می شود. با این‌حال، مزیت‌های جرم گیری دندان تنها تا زمانی‌دوام دارد که‌دوباره جرم روی دندان شکل نگیرد. بعضی از بیماران که بهداشت دهان و دندان خود را بخوبی رعایت نکنند، به جرم گیری دندان دوره‌ای نیاز پیدا می کنند.
چه مدت یکبار نیاز به جرم گیری دندان است؟
این تماما بستگی به این دارد که شما تا چه اندازه به بهداشت و سلامت دندان های خود اهمیت می دهید. بسیاری از افراد تنها با یک بار جرم گیری، جرم سنگین و انباشته شده بر روی دندان هایشان ازبین می رود و پس از آن شروع به مراقبت از دندان می کنند و دیگر نیاز اساسی به این کار ندارند و در صورت لزوم می توانند از روش دستی استفاده کنند. ولی چیزی که کاملا مشخص است این است که هر کس سالی یکبار به این کار نیاز دارد تا جرم هایی که با ابزاری مانند مسواک قابل پاک شدن نیستند، با ابزارهای قوی تری مانند ابزار دندانپزشکی از بین بروند. هر چه مراقبت شما از دندان هایتان بیشتر باشد جرم گیری ساده‌تر، سریع تر و غیر ضروری تر است.
در مورد افرادی که مرتب مسواک می زنند، چندان مهم نیست که سالی یکبار این عمل را انجام بدهند. ولی اگر این کار را توسط دندانپزشک کار بلد انجام بدهند، بسیار خوب است.
اینکه گفته می شود هر شش ماه یکبار جرم گیری دندان صورت گیرد، مبنای علمی برای همه‌ی افراد ندارد و تنها افرادی محدودی هستند که با توجه به تشخیص دندانپزشک متخصص لازم است تا هر شش ماه یکبار دندان های خود را جرم گیری کنند.
روش‌های جرم گیری دندان
به فرایند زدودن جرم از دندان جرم گیری می گوییم. جرم گیری دندان در طی چند جلسه انجام می شود و باید بیمار در فاصله بین جلسات، طبق دستورات دندانپزشک عمل کند و بهداشت را کاملا رعایت کند و از دهانشویه‌های مخصوص استفاده کند.
دو روش اصلی برای از بین بردن جرم دندان وجود دارد، البته بعضی از دندانپزشکان از هر دو روش استفاده می کنند. در ادامه این دو روش شرح داده می شود.
1- جرم گیری با ابزارهای دستی
دندانپزشک شما در این حالت از یک جرم گیر دندان استفاده می کند و به صورت دستی پلاک‌های موجود روی دندان را از بین می برد. از آنجا که دندانپزشک توانایی مشاهده پلاک‌ها را ندارد، مجبور است از حس لامسه خود برای شناسایی نواحی ایجاد پلاک و رسوب بر روی دندان‌ها استفاده کند.
2- جرم گیری با ابزارهای اولتراسونیک
ابزار جرم گیری دندان اولتراسونیک پلاک‌ها را از روی دندان شما با لرزش یکسر فلزی، پاک می کند، در این روش از اسپری کردن آببرای شستن پلاک‌ها از روی دندان و سرد نگهداشتن سر دستگاه استفاده می شود.
در ادامه مراحل و چگونگی از بین بردن جرم دندان را شرح خواهیم داد.
مرحله اول: جرم گیری و کورتاژ لثه
زمانی که با درمان جرم دندان و پلاک دندان ها، همچنان عوامل ایجاد عفونت دربافت اپیتلیوم (بافت پوششی) لثه‌ای اطراف دندان باقی بماند، با انجام کورتاژ لثه ای می توان درمان را انجام داد. لیزر با حذف بافت اپیتلیوم عفونی و حفظ بافت همبند سالم در لایه‌های زیرین، موجب می شود که بافت لثه‌ای سالمی ساخته شود.
در این کلینیک جرم گیری و جرم گیری عمیق دندان‌ها معمولا در دوتا چهار جلسه انجام می گیرد. دندانپزشک برای اینکه احساس درد نکنید، لثه‌ها را با استفاده از بی‌حسی موضعی بی حس می کند. در هر جلسه یک چهارم دهان و به‌مدت 45 دقیقه تحت درمان قرار می گیرد. در صورتی که بیماری لثه پیشرفته نباشد، جرم گیری در یک جلسه بطور کامل انجام می گیرد.
مرحله دوم: بروساژ دندان
احتمالا شما هم واژه بروساژ دندان را همراه با جرم گیری دیده یا شنیده‌اید. دندانپزشکان با آغشته کردن دندان ها به خمیر مخصوص و استفاده از وسیله‌ای چرخشی که یک برس به سر آن بسته شده است، اقدام به بروساژ سطوح دندانی می کنند، این کار معمولا بعد از جرمگیری دندان و برای بوجود آوردن سطح صیقلی روی دندان و همچنین حذف رنگ‌ها و لکه‌هایی که چسبندگی زیادی ندارند و سفید کردن دندان، استفاده‌می شود.
مرحله سوم: صیقلی کردن دندان با AIRFLOW
صیقلی‌کردن دندان با Airflow روشی ایده‌ال برای از بین بردن لک و تغییر رنگ ناشی از کشیدن سیگار و قلیون، مصرف چای و قهوه است، زیرا علاوه بر سفید شدن دندان، بطور کامل پلاک دندان ها را از بین می برد. از این روش‌برای پاکسازی و باز کردن فیشرها قبل ازشیار بندی دندان استفاده می شود. این روش جرم گیری دندان با صیقل دادن دندان بدون تماس مستقیم، فشار و گرما باعث بهبود وضعیت دندان‌های بیمار می شود و نسبت به دیگر روش‌های درمانی پریودنتال برتری‌دارد. در این روش، یک اسپری هوا و سدیم بی‌کربنات و جت آب برای برطرف کردن پلاک و لکه‌ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این روش بیمار دردی را حس نخواهد کرد.
3- جرم گیری دندان با لیزر
تقبل هزینه جرمگیری دندان و جرم گیری عمیق لیزری دندان هم به منظور پیشگیری و هم بعنوان یک روش درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. روش جرم گیری و سفید کردن دندان با لیزر بعنوان یک اقدام پیشگیرانه استفاده می شود.
پس از روش‌های پاکسازی عمیق، پاکت‌های لثه و سطوح ریشه بایک لیزر آبی درمان می شوند تا اتصال مجدد بافت‌های لثه را بهبود ببخشد. اینکار باعث تسکین التهاب و بهبودی سریع بافت‌های لثه می شود و باعث اتصال دوباره‌ی بافت‌های لثه به دندان می شود. دستگاه AMD Laser : در این روش از ژل بلیچینگ برای سفید کردن دندان ها، بر روی دندان ها استفاده می شود و در ادامه پرتو شتاب دهنده بطور مستقیم بر روی دندان ها تابانده می شود تا به این ترتیب حداکثر نتایج بهینه حاصل شود. روش سفید کردن دندان با لیزر یک‌روش بیخطر و بدون درد است. به‌این ترتیب می توان رنگ دندان ها را تا 8 درجه در مدت کمتر ازیک ساعت سفید کرد.
درطول جلسه بعدی، دندان پزشک مجددا لثه‌ها را معاینه می کند تا میزان بهبودی پاکت‌های لثه را بررسی کند. در صورتی‌که عمق پاکت‌های لثه هنوز بیش از 3 میلیمتر باشند، روش‌های درمانی قوی‌تر از سفید کردن دندان با لیزر تجویز می شود.
آیا جرم گیری دندان درد دارد؟
بسیاری از افرادی که برای اولین بار قصد انجام جرم گیری دندان را دارند، برایشان این سوال پیش آمده است که آیا جرم گیری دندان درد دارد و درد آن به چه صورت است؟ باید گفت که این روش درمانی درد بسیار اندکی داشته که هیچ نیازی به حسی ندارد. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که اگر جرم روی دندان های بیمار به نسبت بالایی شدید باشد، میزان درد و حساسیت بیشتری را تجربه خواهد کرد.
عوارض جرم گیری دندان
با وجودی که روش‌های درمانی جرم گیری دندان و تمیز کردن عمیق ریشه‌های دندان پر خطر نیستند، اما خطر ایجاد خونریزی لثه و عفونت در لثه‌ها همواره وجود دارد. برای جلوگیری از این‌مشکل پس از جرمگیری دندان، ممکن‌است دندانپزشک از فیبرهای آنتی بیوتیک بر روی لثه برای مدت یک هفته پس از درمان استفاده کند. اگر شما با خطر بالای عفونت لثه مواجه هستید، ممکن است به شما توصیه شود قبل و بعد از انجام جرم گیری از داروهای آنتی بیوتیک استفاده کنید تا به این ترتیب از ورود باکتری‌ها به جریان خون پیشگیری شود.
مراقبت‌های پس از جرم گیری و بروساژ دندان
- حتما سالی یک بار جرم گیری را در برنامه بهداشتی خود قرار دهید.
- اگر در هنگام مسواک زدن دچار خونریزی در ناحیه‌ای از لثه شدید، مطمئنا نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارید.
- با دقت مسواک زدن یکی از مهمترین عوامل جلوگیری از جرم دندان است، روزی 30 ثانیه مسواک زدن نمی تواند کمک شایانی به جلوگیری از جرم گرفتن دندان نماید.
- بعد از جرم گیری حتما از دهانشویه که دندانپزشک تجویز می کند، استفاده نمایید. زیرا در بهبود زخم‌های به‌جا مانده از جرم گیری موثر است و یک هفته بعد از جرم گیری استفاده از دهانشویه را قطع نمایید.
- درصورت حساس شدن دندان پس از جرم گیری اصلا نیاز به نگرانی نیست ، حساسیت دندان پس از مدتی رفع خواهد شد.
- جرم گرفتن دندان فقط در بزرگسالان اتفاق نمی افتد. ممکن است دندان های کودکان نیز جرم بگیرند. درصورتی که در بررسی‌های دوره ای دندانپزشک وجود جرم را تشخیص دهد، دندان کودکان هم باید جرم گیری شود. جرم های ایجاد شده روی دندان کودکان نیز مانند بزرگسالان است.
